Piet Van Brabant

In de jaren 1990 verschenen in Vlaanderen een aantal opmerkelijke boeken over vrijmetselarij. Met het verschijnen in 1967 van het boek van pater Dierickx, Vrijmetselarij, de grote onbekende, was de belangstelling voor het onderwerp bij de Vlaamse lezer gewekt. Later volgden voor groot publiek Vrijmetselarij van Bormans (uitgave van Studiekring Vrij Onderzoek - Vrije Universiteit Brussel, 1974), Progressieve Vrijmetselarij (werkgroep 'Vrijmetselaars in Vlaanderen', Elsevier, 1975), Vrijmetselarij, mythe en realiteit (Michel Huysseune, uitgeverij Epo in 1988), de eerste uitgave van De Kinderen van Hiram (Andries Van den Abeele, 1992) en van De Kinderen van de Weduwe (Trigonum Coronatum, 1992), Actie vrijmetselaren van Karel Poma (Roularta, 1995) en de zes boeken van Piet Van Brabant - of zeven, als we het in co-auteurschap geschreven Vrijmetselarij in woord en beeld (E.C.D. Garden - Antwerpen, Parsifal, 1994) erbij tellen. Van Brabant was een typische liberale backbencher, als journalist verbonden aan Het Laatste Nieuws en in 1979 een van de initiatiefnemers van de Reguliere Grootloge van België.

Het was vanuit die reguliere achtergrond dat Van Brabant zich vanaf 1990 naar de buitenwereld toe als 'woordvoerder' profileerde, en zowat meer dan tien jaar de enige auteur in Vlaanderen was die over vrijmetselarij publiceerde. De reeks boeken startte met De Vrijmetselaars. Reguliere loges in Brussel. Dan volgde in 1993 het Lexicon van de Loge, een best wel interessant woordenboek, en tot de dag van vandaag enig in zijn soort - wat ten minste Vlaanderen betreft. Vanaf dan begon Van Brabant min of meer uit het zelfde vaatje te tappen: In het Hart van de Loge: riten, symbolen en inwijdingen (1995), De christelijke wortels van de vrijmetselarij (2001), De Vrijmetselarij in Nederland en Vlaanderen (2003) (wat enigszins aansloot bij Ton Van de Sande's Vrijmetselarij in de Lage Landen, eerste uitgave 2001) en De spiritualiteit van de vrijmetselaar (2006). Wat het boek uit 2003 betrof schreef UGent-professor Gita Deneckere een weinig opbeurende recensie in het vaktijdschrift Ons Erfdeel.

Zelf heb ik Van Brabant één keer aan het werk gehoord. Het moet einde 2004 of begin 2005 zijn geweest in Liedekerke, waar hij op uitnodiging van een plaatselijke vereniging over vrijmetselarij kwam spreken. Ik denk niet dat ik het ooit eerder heb meegemaakt dat een spreker erin slaagde om aan het einde zijn publiek tegen zich in het harnas te jagen. De boodschap die Van Brabant verkondigde was behoorlijk gekleurd. Hij vertelde het verhaal van de regulieren, en daarbij verwees hij geen enkele keer naar de irregulieren. In combinatie met enkele ongelukkige versprekingen bleef de toehoorder aan het einde van de uiteenzetting behoorlijk verward achter.  

De website ChristusRex, waar talloze boekbesprekingen van Nederlandstalige en christelijke geïnspireerde publicaties op zijn terug te vinden, becommentarieerde in 2000 de vrijzinnige standpunten van de gelovige Van Brabant - die trouwens volgens de protestantse ritus werd begraven. Piet Van Brabant overleed in 2006: hij was 74. Het liberaal Vlaams tijdschrift Volksbelang verzorgde een uitvoerig in memoriam.

Waarom deze uitleg? Omdat ik in het archief gestoten ben op een knipsel uit De Morgen van 26 april 1990, volgend op de persvoorstelling van Van Brabants De Vrijmetselaars in de lokalen van de RGLB in de Brusselse Koningstraat. Qua openheid en toegankelijkheid is er vandaag door deze koepel een hele weg afgelegd: getuige daarvan is de fantastische en zeer uitgewerkte (vernieuwde) website van de Reguliere Grootloge. Het is een groot verschil met deze van het GOB, die enkele jaren na lancering nog verdacht veel bordjes 'under construction' telt.