Jean Paul Van Bendegem ziet het licht

Ik heb meestal de neiging om Knack Weekend te negeren. Meestal doorblader ik het even op zoek naar een leuk recept of een interessante wijnrecensie. Modereportages en dies meer laat ik steeds aan mij voorbij gaan. Het themanummer van afgelopen kerstmis was, hoe toepasselijk, gewijd aan 'licht'. In mijn vroegste herinneringen aan kerstmis zie ik dennebomen in voortuintjes staan, gesierd met dikke lampen van elk minstens 40 watt. En als het helemaal tegenzat hadden al die lampen ook nog een andere kleur. Veel beter is het vandaag trouwens niet gesteld met die LED-lichtjes. Twee huizen verder waren zowel het raam op het gelijkvloers als dat op de verdieping gesierd met LED's. Beneden was het licht wit en boven geel; beiden flikkerden in een ander ritme. Je werd er hondsdol van. Wanneer ik gisterenavond uit mijn slaapkamerraam keek zag ik, heel wat meters verder, in de woonkamer van een huis nog steeds een kerstboom staan met lichtjes die aan en uit gingen, van kleur veranderden - en als je erbij zou staan zou er waarschijnlijk ook nog muziek uitkomen. En dan heb ik het nog niet over de winkelstraten en supermarkten die je tijdens de feestdagen zoveel mogelijk moet vermijden. Maar gelukkig was er in het hele themanummer geen item gewijd aan kerstversiering. Wel aan hoe licht een rol in de kunsten of iemands leven kan spelen. Niemand had het echter over Joseph Haydn's oratorium Die Schöpfung, waar op 'Licht' ("...und Gott sprach: es werde Licht... Und es ward... Licht!") het meest fantatische akkoord in C-groot uit de westerse muziekgeschiedenis werd geplaatst. Maar wel over het belang van licht in de vrijmetselarij. Vaste PR-agent van de vrijmetselarij (een beetje oneerbiedig van mij: ik weet het) Jean Paul Van Bendegem - ahum - lichtte het belang van licht toe in de maçonnieke cultuur. Hieronder volgt de letterlijke weergave uit Knack Weekend van 22 december 2010:

"Bij het woord licht denk ik vooral aan de verlichting, de filosofische beweging die de geesten wou opentrekken. 'Durf te denken', zei Immanuel Kant. Met tegenzin moet ik constateren dat we nu niet meteen verlichte tijden meemaken. Door de machtsverhoudingen is het momenteel zeer moeilijk om samen tot oplossingen te komen. Zie de klimaattoppen, maar ook de regeringsonderhandelingen in ons land. Men is al gelukkig als men akkoord is om tot een akkoord te komen."

"Het licht speelt ook een grote rol in de vrijmetselarij. Een nieuw lid krijgt bij zijn inwijding 'het licht', een ritueel dat zijn oorsprong vindt in het verlichtingsdenken. Vrijmetselaars gebruiken het licht echter ook in de Bijbelse betekenis. Ze laten zich inspireren door het evangelie van Johannes : 'Het licht schijnt in de duisternis, en de duisternis heeft het niet begrepen'."
"Het contrast tussen licht en duisternis waar de vrijmetselaars mee spelen, zegt mij ook wel iets. Op één voorwaarde : dat het niet dient om mensen op te delen in goed en kwaad. Je mag goed en slecht, of licht en donker, niet zien als iets onveranderlijks. Ieder heeft beide in zich. Dat je het goede betracht, wil nog niet zeggen dat je nooit iemand kwaad doet."
"Met de winterzonnewende vieren mensen dat het dieptepunt voorbij is en de dagen weer zullen lengen. Dat in oorsprong heidense feest zie je ook in de vrijmetselarij opduiken. Dit soort bezinningsmomenten zou er meer mogen zijn. Tegenwoordig volgen de feesten waarbij we elkaar geschenken geven elkaar in ijltempo op : Sinterklaas, Kerstmis, Nieuwjaar, Valentijn... De commercialisering heeft duidelijk geen behoefte aan momenten van rust. In deze snelle samenleving kunnen we nochtans wel wat reflectie gebruiken. Als het is om samen op het einde van het jaar een stand van zaken op te maken, wil ik met mensen van gelijk welke overtuiging aan tafel gaan zitten."