Voordracht KVHV

Lezing Vrijmetselarij versus Christendom, Gent, 23 oktober 2008. Organisatie van het Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond Gent 

(review letterlijk en volledig overgenomen van hun site

http://gent.kvhv.org/content/2008/10/30/lezing_vrijmetselarij_versus_christendom) (link bestaat niet meer). 

Op donderdag 23 oktober vond in de Epsilon een lezing plaats over vrijmetselarij versus Christendom, gegeven door onze proost E.H. Van de Kerckhove v. Cyriel. Het zaaltje was niet al te groot waardoor er een interactief gesprek mogelijk was. Vele malen werd de spreker bestookt met vragen die meteen van antwoord werden gediend. 

Het uitgangspunt was vrijmetselarij versus Christendom en het woord versus was wel degelijk op zijn plaats, zo bleek uit de informatie die we vernamen. De lezing begon al direct met een tegenstelling. Christendom is een open leer en niet geheim. Bij de vrijmetselarij daarentegen is er de doodstraf voor wie de geheimhouding doorbreekt. Gelukkig beschikte E.H. Van de Kerckhove over voldoende betrouwbare documenten om ons meer inzicht te verschaffen in de Vrijmetselarij. 

Hij ging verder met uitleg te geven over het beeld dat andere mensen hebben over de loges en hun ideologie. Zo ook de mening van paus Leo XIII die schreef over de vrijmetselarij welke hij bestempelde als sekte van de antichrist . 

Vervolgens kwamen de principes aan bod. Het belangrijkste principe was het geloof in het naturalisme, waardoor enkel de vrije moraal, een moraal zonder God, nog overeind blijft bij vrijmetselaars. Het laatste van het eerste deel was hoe de vrijmetselaars over zichzelf denken. Onder meer het boek van Piet Van Brabant werd vermeld. In het boek en dus ook op de lezing werden kenmerken gegeven van de vrijmetselarij. Eén van de belangrijkste kenmerken was het kenmerk ‘vrijheid', wat voor vrijmetselaars wil zeggen: Vrijheid is doen wat men wil, of dat nu goed of slecht is. Hiertegenover staat natuurlijk de Christelijke leer die zegt dat vrijheid zich bewegen in het morele goede is. 

Ook kwam hier de VN aan bod, een product van vrijmetselaars dat nu nog altijd vrijmetselaarsstandpunten inneemt, zoals pleiten voor abortus en anticonceptie. Want hoewel in Artikel 3 van de universele verklaring voor de rechten van de mens wordt gesteld dat eenieder recht heeft op leven, toch promoot UNICEF abortus in derde wereldlanden.

Het tweede deel van de lezing ging over de infiltratie van de vrijmetselaars in de Katholieke Kerk. E.H. Van de Kerckhove maakte hiervoor gebruik van een authentieke bron uit 1965 die hij van een betrouwbaar iemand had verkregen en waarin staat wat vrijmetselaars zeggen over de Kerk. Een element hieruit als voorbeeld: "De Katholieke Kerk heeft van vrijmetselaars een les in tolerantie gekregen". Een tweede document was een lijst van Pecorelli, journalist en zelf vrijmetselaar, waarin 133 namen stonden van vrijmetselaars die binnen het Vaticaan waren, of hoe hard de infiltratie heeft toegeslagen in de hoogste kringen van de Katholieke Kerk.

Onze proost besloot met een gevolg van de vrijmetselarij in onze samenleving: In onze tijd gaat het voortdurend over bewustwording, maar het gaat veel minder over zondebewustwording.

Debat 23 oktober Mechelen: verslag

Het laatste deel van het Mechelse metseldrieluik bevatte een "café parole" tussen Jean-Paul van Bendegem en Yves Desmet. Beiden moeten niet meer worden voorgesteld, en dat besefte het publiek ook, dat massaal in het VOC binnendrong. Ikzelf ben er bijna een halfuur vóór aanvang aangekomen en had geen zitplaats meer. Ik schat het aantal aanwezigen op zeker honderd. Qua opkomst mag de organisatie van een groot succes spreken, maar gold dat ook voor de inhoud? Jean-Paul Van Bendegem is zowat de verpersoonlijking van "de loge" geworden, vergelijkbaar met associatie Rik Torfs-kerkjurist/slimste-mens-ter-wereld. In tegenstelling tot dit vergelijk is de mediageniciteit van Van Bendgem nog enigszins binnen de grenzen van het toelaatbare gebleven. Maar soit, de naam van Yves Desmet doet ook wel een aantal belletjes rinkelen. Ik wist echter niet dat de politiek hoofdcommentator van De Morgen zich zo kritisch ten aanzien van vrijmetselarij opstelde. De punten die Desmet tijdens het debat aanhaalde waren wel degelijk onderbouwd en zo ook begrijpbaar: onzinnigheid van de geheimhouding, het ontbreken van daadwerkelijke maatschappelijke standpunten, de wereldvreemdheid van de oudere generatie binnen het genootschap ten aanzien van alles wat zich buiten de vrijzinnige sfeer bevond, het niet-representatief zijn voor de huidige samenstelling van de maatschappij, en zo meer. Ik zou niet zeggen dat Van Bendegem zich hiertegen moest verdedigen - in veel gevallen gaf hij Desmet gelijk, hoewel hij er een aantal kanttekeningen bij plaatste - maar echt aangenaam moet het toch niet zijn geweest te horen dat broeders omwille van totaal onrechtvaardige redenen door de eigen loge eruit worden gezet. Deze redenen situeerden zich volgens Desmet in de contreiren van wat ik daarnet al de wereldvreemdheid noemde: je gaat in die context sancties ondernemen tegen andere broeders die zich bijvoorbeeld teveel ophouden met katholieken, of die zogezegd "het geheim" hebben geschonden. Een interpellatie uit het publiek, kennelijk bedoeld om het maçonniek geheim te verantwoorden en daarbij teruggrijpend naar de namen-noemencampagne van La Libre Belgique uit 1938-'39, bereikte daarmee het tegengesteld effect. In plaats van de broederschap en de mystiek van het genootschap te onderstrepen omschreef interpellant de vrijmetselarij ongewild als een star, log, oerconservatief en dikkenekkerig clubje. Met zulke vrienden heb je niet eens vijanden nodig! Dit plaatste meteen ook een gevoelige nuancering aan de stelling dat in de loges alleen maar intellectuelen te vinden zijn. Zoals Van Bendegem later opmerkte - en geheel terecht - kent ook de loge zijn dommeriken. Hij deed deze uitspraak welliswaar in een andere context, maar ik kon niet nalaten even aan voorgaande interpellatie te denken. Ik ga er trouwens van uit dat het merendeel van het publiek een vrijzinnige achtergrond heeft. Dat maakte het kader van de kritische vraagstellingen van de toehoorders des te interessanter. Van Bendegem deed wel inspanningen de kritiek te counteren, maar slaagde daar niet altijd even goed in. Mijn opmerking hierbij is dat, zolang de oude generatie aanwezig blijft en de gemiddelde leeftijd vrij hoog ligt, er van echte dynamiek binnen de loges weinig sprake kan zijn. Maar ik heb er goede hoop in dat dit op termijn wel mogelijk moet zijn. Wat ten slotte het Mechels debat betreft: Van Bendegem was niet geheel onverdienstelijk, maar de feitelijke winnaar was echter Desmet.

Tentoonstelling Mechelen

Het Vrijzinnig Ontmoetingscentrum van Mechelen organiseert, zoals hier al eerder aangekondigd, dezer dagen een tentoonstelling over vrijmetselarij in het algemeen en maçonnieke activiteiten in Mechelen in het bijzonder. Morgen is de laatste dag van deze expo, en geheel tegen mijn eigen gebruiken in heb ik ze op de voorlaatste dag in plaats van vlak vóór sluiting bezocht. Ik was zeer aangenaam verrast: de organisatie is er goed in geslaagd om, beknopt maar overzichtelijk, een vrij volledig beeld van vrijmetselarij te geven, inclusief geschiedenis, antimaçonnisme en aanwezigheid van vrouwen. De tekstpanelen waren duidelijk samengesteld door personen die grondige kennis hebben van het historisch gebeuren; bij dit soort tentoonstellingen is dit gedeelte vaak het zwakst uitgewerkt. Maar niet zo in Mechelen: ook de keuze van het geëxposeerde materiaal was zeer afwisselend en origineel, inclusief documenten die enige tijd geleden uit Moskou terug naar België werden gehaald. In tegenstelling tot bijvoorbeeld die klucht in Waterloo (zie mijn recensie van augustus vorig jaar) waren schootsvellen en andere regalia illustratief aanwezig maar je kreeg als bezoeker niet de indruk in een catalogus van 3 Suisses te bladeren. Een mooi evenwicht dus tussen regalia, boeken en authentieke documenten zoals schetsboeken, briefwisseling en diploma's. 
Wat mij erg boeide was de penning die het GOB in 1838 liet slaan als reactie op de herderlijke brief van 28 december 1837, waarbij de Belgische bisschoppen de onverenigbaarheid tussen vrijmetselarij en praktiserend katholicisme afkondigden. De (wel heel erg kleine) penning draagt aan de ene zijde een slang, symbool van het klerikalisme, die tevergeefs in een vijl, symbool van de maçonnerie, tracht te bijten. 

Aan de andere zijde staan een soort van maçonnieke gedragscode, met uitdrukkingen in de aard van "Eer steeds de Opperbouwmeester van het Heelal die God is" en diens meer. De loges van Luik en Verviers, indertijd niet aangesloten bij het GOB, waren nog meer dan de werkplaatsen uit genoemde obediëntie door de bisschoppen in de gordijnen gejaagd. Voor de Luikse vrijmetselaars bewees de bisschoppelijk brief het slechte karakter van de clerus, en kon enkel een nog strikter politiek engagement de klerikale machthonger temperen. Daarbij werd die penning, die door die pussies uit Brussel werd uitgevaardigd, als totaal misplaatste reactie beschouwd. 
Maar ik wijk af: ook interessant aan Mechelen was dat ik voor het eerst een concreet cijfer kon lezen over de numerieke sterkte van Lithos - 9 loges met een 390-tal leden. Toch wel een behoorlijk aantal voor een obediëntie - of beter gezegd: confederatie van loges - die nog geen 3 jaar actief is. En ik vond het ook boeiend om de RGLB in het Mechels verhaal betrokken te zien. Het laatste gedeelte van de tentoonstelling belichtte de maçonnieke activiteit vandaag in Mechelen, met voor iedere werkplaats een vitrine met regalia.

Toch twee ernstige minpunten in dit positief rapport: 1) de ruimte is veel te klein om alles deftig te kunnen opbouwen. Zo krijg je als bezoeker de indruk in een doolhof te wandelen, waarbij de bar van het VOC letterlijk tussen de vitrines is terug te vinden. Een ietwat groter ruimte was beter geweest, maar ook niet te groot om de charme van deze kleine, maar zeer rijke tentoonstelling niet teniet te doen. 2) de tentoonstelling sluit al morgen, na nauwelijks drie weken, en zonder zicht op verlenging. Erg jammer dat deze niet enkele weken langer kan openblijven.

Charleroi

Uit De Standaard van 16 oktober 2008

Vrijmetselaars probeerden corruptieproces te beïnvloeden

BRUSSEL - Bij de start van het corruptieproces rond ondernemer Robert Wagner in Charleroi dook een wel heel merkwaardige brief op. Daarin vroeg een vrijmetselaar aan een andere logebroeder of ze niet moesten tussenkomen in de samenstelling van de rechtbank omdat Wagner een groot risico loopt veroordeeld te worden. De ondernemer is lid van dezelfde loge.

Van onze redacteur


In Charleroi startte gisteren de rechtszaak tegen zakenman Robert Wagner, de hoofdaandeelhouder van het beursgenoteerde Warehouse Estates Belgium en boezemvriend van gewezen minister-president Jean-Claude Van Cauwenberghe (PS). Wagner wordt beschuldigd van schriftvervalsing, het gebruik van valse stukken, subsidiefraude en corruptie.

De ondernemer kreeg op het eind van de jaren '90 855.000 euro subsidie voor het creëren van jobs bij zijn bedrijf Charleroi Découpe. In 2001 stelde de Waalse administratie vast dat Wagner niet langer voldeed aan de voorwaarden voor de subsidie. Het geld werd echter niet terugbetaald en het dossier bleef bijna vijf jaar lang in de koelkast liggen.

De bevoegde ambtenaar, Bernard Wang, was een studiegenoot van Van Cauwenberghe en een vriend van Wagner. Hoewel hij kon en moest optreden, stuurde hij alleen een brief naar toenmalig minister Serge Kubla (MR). 'Meneer Wagner is een belangrijke persoon in Charleroi. Alvorens op te treden in zo'n dossier wilde ik het fiat van de minister hebben', verklaarde Wang daarover ooit.

Deze week ontstond twijfel of het proces-Wagner wel in Charleroi zou doorgaan. Net voor de start van het proces dook immers een brief op die bij een huiszoeking in de Franse villa van Wagner was gevonden. De brief dateert van augustus 2008 en werd geschreven door een lid van een vrijmetselaarsloge in Charleroi aan een andere vrijmetselaar. De namen van auteur en ontvanger van de brief worden door het parket niet vrij gegeven.

In de brief wordt opgemerkt dat Wagner, die lid is van dezelfde loge, een groot risico loopt veroordeeld te worden. Het zou dan ook geen slechte zaak zijn, mocht hij berecht worden door een rechtbank die samengesteld is uit logebroeders, luidde het.

Procureur des Konings Christian De Valkeneer bevestigde woensdag het bestaan van deze brief. Hij liet weten dat hij zowel de auteur als de bestemmeling van de brief waren gehoord en het document aan het gerechtelijk dossier werd toegevoegd. De Valkeneer zag echter geen reden om de rechtbank te vragen het proces te verplaatsen. Volgens hem is inmenging van de vrijmetselaars ten voordele van Wagner moeilijk.

Het is niet uit te sluiten dat Wagner zelf wilde dat de brief uitlekte. Het is immers heel toevallig dat een brief die niet eens aan hem gericht was in een van zijn huizen rondslingerde. Als de rechtzaak naar een ander arrondissement zou verhuizen, moeten nieuwe magistraten zich inwerken. Daarmee zou de verjaring van het dossier weer een stap dichterbij komen.

De rechtbank besliste woensdag evenwel het proces verder te zetten in Charleroi. De volgende zitting is voor april 2009.

Wagner verklaarde tevreden te zijn over die beslissing. 'Wij wilden geen uitstel', luidde het officiële discours. Volgens hem probeert justitie via hem Van Cauwenberghe te raken. 'Dat is de enige echte reden waarom ik mij voor de rechter moet verantwoorden. Ik betaal mijn vriendschap duur. Maar dat is geen reden om hem te verloochenen. Ik ben een man uit een stuk.' Van Cauwenberghe is eveneens vrijmetselaar.

De kwestie werd al op 14 oktober door Le Soir aangehaald, werd vervolgens overgenomen door La Dernière Heure, La Libre Belgique en Vers l'Avenir en leidde tot een interview van de RTBF met de Grootmeester van het GOB. Er staat een uitvoerige repliek over de hele zaak op de blog van Jiri Pragman.

Brugge

Het Brugse vrijmetselaarsgebouw aan de Beenhouwersstraat, waar onder meer La Flandre samenkomt, op een zonnige herfstnamiddag.

The expression of Freemasonry: programma

Op 27 november geef ik een paper over de invloed van vrijmetselaars in de totstandkoming van de Koninklijke Vlaamse Schouwburg op het internationaal congres The Expression of Freemasonry. 

27-28 November 2008, The Netherlands
The Expression of Freemasonry
For centuries freemasons have led a separate creative existence behind closed doors. The rituals, orations and poetry used in the lodge use words to express the society’s hopes, aspirations, philosophy and approach to religion and society. The music of the lodge includes songs and larger scale cantatas. Many lodges had an orchestra or at least and organist and a choir. Orchestral and piano pieces without words but incorporating Masonic symbolism have also been composed for lodge use. As well as musicians actors have always found a home in the lodge and some Masonic plays even found their way onto the public stage as did some operas. These songs, poems, musical works and dramas range from the amusing to the serious, from the occasional to the esoteric, from bawdy to deeply religious.

Freemasonry and esoteric themes have been widely used by authors in the 19th century in Germany and elsewhere for literary works as well as in our own time in e.g. The Da Vinci Code by Dan Brown. Masonic and esoteric influences are also to be seen in the visual arts; for example paintings and theatre scenery. Freemasonry has exerted an important influence on architecture in general and in the design of lodge buildings in particular. A perhaps unexpected influence is to be seen in garden design where some gardens take the visitor on a journey past masonic or esoteric symbols.

All of these various aspects of Masonic culture need to be recorded and interpreted. And when this vast creative effort by members of a closed brotherhood is set in the wider context of the time, place and the society in which masons wrote and created it sheds light on the evolving place of freemasonry in society as a whole. This causes us to ask questions such as ‘did freemasonry influence social development directly or indirectly or was it itself led by the great upheavals of the Enlightenment, revolutions and wars that have beset the last centuries?’

SpeakersSpeakers are students and academic experts in the field of study, including:
Mrs. Diane Clements, Library and Museum of Freemasonry, London, UK;
Prof. Emeritus James Stevens Curl, School of Architecture, Leicester’s De Montford University, UK;
Prof.dr. Malcolm Davies, Chair for the Study of Freemasonry as an Intellectual Current and a Socio-cultural European Phenomenon, Leiden University, The Netherlands;
Dr. Max de Haan, Editor in Chief of Thoth, The Netherlands;
Mrs. Drs. Andréa Kroon, Leiden University / OVN Foundation, The Hague, The Netherlands;
Dr. Andreas Önnerfors, Centre for Research into Freemasonry, University of Sheffield, UK;
Dr. Andrew Pink, University College London, UK;
Prof. Dr. Jeffrey Tyssens, Free University Brussels, Belgium.

The program will include a performance and discussion of masonic music.

Organizers
The conference is organized by the Chair for the Study of Freemasonry as an Intellectual Current and a Socio-cultural European Phenomenon at the The Leiden Institute of Religious Studies (Faculty of Humanities), Leiden University.

Speakers will be scholars and students from several academic disciplines.
The conference has the support of The Order of Freemasons under the Grand East of The Netherlands, The Cultural Masonic Centre ‘Prince Frederik’ (CMC), The Foundation for the Advancement of Academic Research into the History of Freemasonry in The Netherlands (OVN), The Leiden Institute for the Study of Religions (LISOR), The Sub Department History of Hermetic Philosophy and Related Currents (Univ. of Amsterdam), the Centre for Research into Freemasonry (CRF) at the University of Sheffield, FREE / Interdisciplinaire Onderzoeksgroep Vrijmetselarij (Vrije Universiteit Brussel) and departments in other universities.