Österreich!

Pétite histoire... Toevallig aan de weet gekomen en leuk om hier te melden:
Tot aan het einde van de Eerste Wereldoorlog was het adagio uit een strijkkwartet van Haydn het volkslied van het Oostenrijkse keizerrijk. In de jaren 1920 werd de melodie met als beginwoorden ‘Deutschland über alles’ in de Duitse Weimarrepubliek als officiële hymne ingevoerd. De nieuwe republiek Oostenrijk had jaren geen echt volkslied. Na de Tweede Wereldoorlog werd eventjes An den schönen, blauen Donau van Johann Strauss gebruikt, maar niemand liep hier warm voor. De Oostenrijkse regering liet dus een wedstrijd uitschrijven om met een nieuw volkslied op de proppen te komen. Iemand kwam op het idee om het Kettenlied, een passage uit de laatste afgewerkte compositie van Mozart, in licht aangepaste versie als melodie te gebruiken. Er werd een nieuwe tekst verzonnen die begint met ‘Land der Berge, Land am Strome’. Muziek en tekst werden respectievelijk in 1946 en 1947 tot het officiële Oostenrijkse volkslied verheven.
Laat dit laatste werk van Mozart nu net de Vrijmetselaarskantate (KV 623) zijn! Het Kettenlied (KV 623a), waarvan musicologen vermoeden dat het in werkelijkheid gecomponeerd werd door ene Johann Holzer, maar die net als Mozart lid van dezelfde loge was, beeldt de broederband tussen de vrijmetselaars uit. Zing dus even mee: "Lasst uns mit geschlungnen Händen, Brüder, diese Arbeit enden unter frohem Jubelschall. Es umschlinge diese Kette, so wie diese heil'ge Stätte, auch den ganzen Erdenball. Tugend und die Menschheit ehren, sich und andren Liebe leheren sei uns stets die erste Pflicht. Dann strömt nicht allein in Osten dan strömt nicht allein im Westen, aus in Süd und Nord Licht."

Saint-Vé

Als rechtgeaarde en overtuigde VUB'er ligt het in de lijn van de verwachtingen dat ik op 20 november even de aandacht op de geliefde alma mater leg. Op 20 november 1834 opende de ULB, de rechtstreekse voorganger van de VUB, haar eerste academiejaar. In de ULB/VUB-terminologie wordt naar de verjaardag als Sint Verhaegen of kortweg St-Vé verwezen. Het was immers voor een groot gedeelte aan de Brusselse advocaat Pierre-Théodore Verhaegen toe te schrijven dat de universiteit tot stand is gekomen. De man wordt geëerd met een groot standbeeld op het plantsoen van de Grande Hall van de Solbosch-campus op de Rooseveltlaan. Elk jaar op 20 november wordt hier een bloemenhulde met korte toespraken gebracht. Dit gebeurt niet enkel door de ULB/VUB-afgevaardigden maar ook door een delegatie van het Grootoosten van België. Verhaegen was immers niet enkel Achtbare Meester van Les Amis Philanthropes, maar ook de grote bezieler van het GOB. 
Elk jaar vieren de studentenkringen St-Vé - met de traditonele stoet richting Zavel - met een bepaald thema. Dit zogeheten "piratenthema" wijkt vaakt af van het "officiële" thema van de huldiging. Dit jaar is dit de 175e verjaardag van het GOB. Helemaal correct is dit niet want het GOB werd op 23 februari 1833 geïnstalleerd - dus 174 jaar geleden. Maar volgens de maçonnieke kalender is dat de 23e dag van de 12e maand van 5832; vandaag zijn we de 20e dag van de 9e maand van 6007. In die context klopt het wel. Op de jaarlijkse St-Vémedaille staat dan ook GOB 5833-6007. 
Het is een opmerkelijk initiatief dat onder andere de overkoepelende VUB-kring Brussels Studentengenootschap - Geen Taal Geen Vrijheid hiermee heeft genomen. Hiermee willen zij de maçonnieke stichters van de universiteit in herinnering brengen; dit is de laatste tijd om verschillende redenen in de vergetelheid geraakt. Bovendien geeft het maçonniek jaarthema zat gelegenheid om de wagens richting Zavel met allerhande winkelhaken en passers uit te dossen.

Vrijmetselarij voor Dummies

Enkele dagen geleden heb ik een 375 pagina's-tellende zetproef van een nieuw boek terug naar afzender gestuurd. Bij aankomst kan de uitgever mijn correcties doorvoeren en de druk van het boek in gang zetten. Niet zonder enige fierheid mag ik hier, in exclusieve avant-première, de komst van Vrijmetselarij voor dummies aankondigen. Dit boek is een (grondige) bewerking van La franc-maçonnerie pour les nuls van Philippe Benhamou, dat op zijn beurt al een bewerking voor de Franse markt was van Christhoper Hodapp's Freemasons for dummies. Ik kende beide boeken en stuurde een klein jaar geleden een mailtje naar de uitgeverij met de vraag of er hiervan een Nederlandse versie bestond. Als antwoord kreeg ik meteen het verzoek om er zelf eentje te maken. En een werklunch, een telefoongesprek en heel wat mails later ligt deze versie nu drukklaar. Van de Franse versie werden ongeveer een 120-tal pagina's vertaald. Deze werden grondig gescreend en al te veel verwijzingen naar Frankrijk (of historisch incorrecte info en steekvallerij) heb ik eruit weggelaten. De rest van het boek is gebaseerd op de oorspronkelijke inhoudstafel van Hodapp. Vanzelfsprekend ligt de nadruk in Vrijmetselarij voor dummies op de situatie in Nederland en België. Wie dacht dat vrijmetselarij in de Lage Landen grote punten van overeenkomsten kende komt wel bedrogen uit. Op veel ogenblikken ligt de maçonnieke praktijk in België mijlenver verwijderd van Nederland. Maar aangezien het boek voor de markt in beide landen is bedoeld maak ik constant dit vergelijk. De nadruk ligt daarbij lichtelijk op België. Dat heeft twee redenen: ten eerste omdat ik de situatie hier veel grondiger ken dan in Nederland en ten tweede omdat de aanbiedingen in Standaard Boekhandel of Fnac nu niet van die aard zijn dat je er echte goede en objectieve boeken over het thema kan vinden. In mijn bescheiden mening hoop ik met dit boek deze lacune te kunnen invullen. Even een blik op de inhoudstafel:
1. Wat is vrijmetselarij? (loges, graden, geheimhouding, wat is het niet, algemene info)
2. Filosofie van de vrijmetselarij (broederschap, solidariteit, engagement, ontmoeting, zelfontplooiing)
3. Hoe werkt het? (bestuursfuncties in de loges, werking van de obediënties en welke zijn er in de Lage Landen)
4. Rituelen (inwijdingen en bevorderingen)
5. Symbolen (korte uitleg over de belangrijkste maçonnieke symbolen)
6. Hogere graden (werking en geschiedenis van de Aloude en Aangenomen Schotse Ritus, Franse Ritus en de rest)
7. Vrijmetselarij en vrouwen (adoptie-, gemengde en vrouwenloges)
8. Pseudo-vrijmetselarij (tempeliers, rozenkruisers, Illuminati, Shriners, compagnonnage)
9. Geschiedenis (algemeen historisch overzicht van de middeleeuwen tot nu)
10. Geschiedenis in Nederland
11. Geschiedenis in België
12. Contra-argumenten (positie van de katholieke kerk, het protestantisme, de islam, het jodendom en het atheïsme)
13. Grote mythes (duivelaanbidding, revoluties en complotten)
14. Cultuur (tempelarchitectuur, vrijmetselarij in film en televisie)
15. Vrijmetselarij vandaag (algemene beschouwingen)
16. Vrijmetselarij morgen (uitdagingen)
17. 10 dingen die je over vrijmetselarij moet onthouden
18. 10 clichés
19. 10 monumenten en gebouwen
20. 6 bijlagen: maçonnieke teksten (o.a. fragment Constituties van Anderson) - contactgegevens - internetadressen - bekende vrijmetselaars - literatuur - verklarende woordenlijst.
21. Index