Tentoonstelling Mechelen

Het Vrijzinnig Ontmoetingscentrum van Mechelen organiseert, zoals hier al eerder aangekondigd, dezer dagen een tentoonstelling over vrijmetselarij in het algemeen en maçonnieke activiteiten in Mechelen in het bijzonder. Morgen is de laatste dag van deze expo, en geheel tegen mijn eigen gebruiken in heb ik ze op de voorlaatste dag in plaats van vlak vóór sluiting bezocht. Ik was zeer aangenaam verrast: de organisatie is er goed in geslaagd om, beknopt maar overzichtelijk, een vrij volledig beeld van vrijmetselarij te geven, inclusief geschiedenis, antimaçonnisme en aanwezigheid van vrouwen. De tekstpanelen waren duidelijk samengesteld door personen die grondige kennis hebben van het historisch gebeuren; bij dit soort tentoonstellingen is dit gedeelte vaak het zwakst uitgewerkt. Maar niet zo in Mechelen: ook de keuze van het geëxposeerde materiaal was zeer afwisselend en origineel, inclusief documenten die enige tijd geleden uit Moskou terug naar België werden gehaald. In tegenstelling tot bijvoorbeeld die klucht in Waterloo (zie mijn recensie van augustus vorig jaar) waren schootsvellen en andere regalia illustratief aanwezig maar je kreeg als bezoeker niet de indruk in een catalogus van 3 Suisses te bladeren. Een mooi evenwicht dus tussen regalia, boeken en authentieke documenten zoals schetsboeken, briefwisseling en diploma's. 
Wat mij erg boeide was de penning die het GOB in 1838 liet slaan als reactie op de herderlijke brief van 28 december 1837, waarbij de Belgische bisschoppen de onverenigbaarheid tussen vrijmetselarij en praktiserend katholicisme afkondigden. De (wel heel erg kleine) penning draagt aan de ene zijde een slang, symbool van het klerikalisme, die tevergeefs in een vijl, symbool van de maçonnerie, tracht te bijten. 

Aan de andere zijde staan een soort van maçonnieke gedragscode, met uitdrukkingen in de aard van "Eer steeds de Opperbouwmeester van het Heelal die God is" en diens meer. De loges van Luik en Verviers, indertijd niet aangesloten bij het GOB, waren nog meer dan de werkplaatsen uit genoemde obediëntie door de bisschoppen in de gordijnen gejaagd. Voor de Luikse vrijmetselaars bewees de bisschoppelijk brief het slechte karakter van de clerus, en kon enkel een nog strikter politiek engagement de klerikale machthonger temperen. Daarbij werd die penning, die door die pussies uit Brussel werd uitgevaardigd, als totaal misplaatste reactie beschouwd. 
Maar ik wijk af: ook interessant aan Mechelen was dat ik voor het eerst een concreet cijfer kon lezen over de numerieke sterkte van Lithos - 9 loges met een 390-tal leden. Toch wel een behoorlijk aantal voor een obediëntie - of beter gezegd: confederatie van loges - die nog geen 3 jaar actief is. En ik vond het ook boeiend om de RGLB in het Mechels verhaal betrokken te zien. Het laatste gedeelte van de tentoonstelling belichtte de maçonnieke activiteit vandaag in Mechelen, met voor iedere werkplaats een vitrine met regalia.

Toch twee ernstige minpunten in dit positief rapport: 1) de ruimte is veel te klein om alles deftig te kunnen opbouwen. Zo krijg je als bezoeker de indruk in een doolhof te wandelen, waarbij de bar van het VOC letterlijk tussen de vitrines is terug te vinden. Een ietwat groter ruimte was beter geweest, maar ook niet te groot om de charme van deze kleine, maar zeer rijke tentoonstelling niet teniet te doen. 2) de tentoonstelling sluit al morgen, na nauwelijks drie weken, en zonder zicht op verlenging. Erg jammer dat deze niet enkele weken langer kan openblijven.