Wikipedia

Op de Nederlandstalige versie van wikipedia worden meerdere pagina’s aan vrijmetselarij besteed. Het valt mij op dat ze recentelijk werden uitgebreid en, globaal gezien, vrij degelijke en historisch correcte info geven. Uit de gebruikte literatuurlijst merk je ook dat de opsteller wel weet waarover hij schrijft. Hij/zij vermeldt bijvoorbeeld publicaties van het Fonds Marcel Hofmans, die in principe enkel voor ingewijden te consulteren zijn. Kijk maar eens ophttp://nl.wikipedia.org/wiki/Vrijmetselarij
Maar met andere pagina’s over vrijmetselarij loopt het wel niet helemaal snor. Losstaand van het feit dat er veel discussie over het wetenschappelijk gewicht van wikipedia bestaat is zowat iedereen in staat voor zichzelf er een account aan te maken om zo zelf lemma’s te schrijven en/of aan te passen. En zo hoor je regelmatig dat (al dan niet doelbewust) fictieve of foutieve informatie op wikipedia te lezen valt. Het probleem ter zake is te vinden op de pagina over “vrijmetselarij in België, Nederland en Luxemburg” ophttp://nl.wikipedia.org/wiki/Vrijmetselarij_in_Belgi%C3%AB%2C_Nederland_en_Luxemburg. Het lemma draagt sinds kort de kop “betwiste neutraliteit” en terecht: “De invloed van de vrijmetselarij op de gerechterlijke macht in België is groot”, “De UGent, de ULB en de VUB zijn bekend als bastions van de vrijmetselarij” en “Ook de macht en de invloed van de vrijmetselarij in de media is groot” zijn maar enkele citaten. Dit zijn totaal ongefundeerde beweringen en persoonlijke stellingen van de opsteller, “ondersteund” door een verwijzing naar een oud artikel uit het Belgisch Tijdschrift voor Nieuwste Geschiedenis om het een aura van pseudo-wetenschappelijkheid te geven. Nog erger is het gesteld met het lemma “Lijst van vrijmetselaars uit België” ophttp://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_Bekende_Vrijmetselaars_uit_Belgi%C3%AB. “Namen noemen” is altijd een heikele bezigheid geweest, zeker wat (vermeende) logemaatschappen van bepaalde personen uit de publieke sfeer aangaat. In de jaren 1937-1939 nam La Libre Belgique, toen nog haast reactionair katholiek, een aantal dubieuze figuren uit rexistische milieu’s onder de arm die een lijst met honderden Belgische vrijmetselaars samenstelden. De lijst werd, verspreid over een lange periode, in de krant gepubliceerd. De redactie stelde zich geen vragen bij de lijst, noch bij de opstellers, die tijdens de Tweede Wereldoorlog, met goedkeuring van de Sicherheitsdienst, de Antimaçonnieke Liga De Bezem oprichtten. De Gestapo gebruikte de lijst om vrijmetselaars, als potentiële gevaren voor het Duitse bezettingsregime, op te sporen en al dan niet naar de concentratiekampen te sturen. Ik heb over die zaak een aantal jaren geleden al een boek geschreven. De Belgische vrijmetselarij is sindsdien erg argwanend ten aanzien van “namen noemen” geweest. Natuurlijk weet iedereen van een aantal mensen dat zij lid zijn van een loge, en vaak hebben die personen er zelf niet zo een probleem mee hun naam in die context terug te vinden. Ik denk bijvoorbeeld aan Tony Mary of Siegfried Bracke. Camille Huysmans, Paul Hymans of Emile Vandervelde in hun tijd waren vrijmetselaar én toppolitici, en ook vandaag bestaat er geen probleem met politici die in een loge zitten. Het probleem ontstaat wanneer mensen dit als “not done” gaan zien of menen daarin een bevestiging van een mythe te zien dat de hele politiek gebeuren door “de Loge” wordt bestuurd. Als Huysmans, Hymans of Vandervelde indertijd lid waren geweest van dezelfde wafelenbakvereniging zou niemand daar een probleem mee hebben gehad.
Akkoord, ik heb in de “Dummies” ook een lijstje opgenomen, maar wel met de duidelijke vermelding dat het enkel gaat om namen die algemeen bekend zijn omwille van hun logelidmaatschap én met de boodschap dat ik geen enkel standpunt hierover wil innemen (mensen willen nu eenmaal graag een gezicht op een ideologie plakken) en dat mijn eigen opsomming zeker niet als onweerlegbaar moet worden beschouwd.
Anders is het gesteld met bovenvermeld lemma op wikipedia. De lijst is daar zeer uitgebreid maar met een hoop namen waar ik nog nooit van heb gehoord. Dat riekt naar een soort van “onthullingspolitiek”, en bovendien staan er personen vermeld die 1) zeker geen vrijmetselaar zijn en 2) verkeerd worden voorgesteld. Laat mij mezelf als voorbeeld nemen, want ik heb mezelf ook in die lijst teruggevonden. De opsteller in kwestie had kunnen weten dat ik 1) geen vrijmetselaar ben omdat ik dat als dusdanig zowel in de “Dummies” als in het eerste bericht van deze blog vermeld en dat ik 2) zeker geen professor ben: het doctoraat is zelfs nog niet eens af! Dat had hij kunnen weten indien hij mijn webpagina op de VUB-site had bekeken. En aangezien de info mijns persoons vrij toegankelijk is vrees ik dat alle andere namen met zeer veel voorzichtigheid moeten worden bekeken en liefst gewoon worden genegeerd.
Om de zaak nog complexer te maken: La Libre Belgique schreef gisteren dat het lemma was opgesteld door Stijn Calle, Vlaams Belangmilitant uit Kaprijke en persverantwoordelijke voor de afdeling Eeklo, wat je ook kan zien ophttp://www.vlaamsbelangeeklo.be/activiteiten.html (bericht van 1/1/2007). Calle’s wikipedia-activiteiten staan ophttp://nl.wikipedia.org/wiki/Overleg_gebruiker:Stijn_Calle. Deze info, ook overgenomen door De Morgen van gisteren 24 mei, maakt dat je de bedoeling van de wikipedialijst echt verdacht gaat vinden. Calle maakte trouwens gebruik van “La Belgique maçonnique”, een overduidelijk antimaçonniek werk uit 1887 dat enkel tot doel had zoveel mogelijk mensen, al dan niet betrokken in de vrijmetselarij, in diskrediet te brengen. Anderzijds worden de gekende en objectieve gegevensbronnen (Derk Jan Eppink in De Standaard uit 1999, Knack, tot de RTBF-reportage over Henri Bartholomeussen toe) als bronnen aangehaald. Het lemma illustreert dat je, door doelbewust dit soort informatie naar eigen goeddunken te gebruiken, een totaal vertekend beeld kan scheppen van de vrijmetselarij als effectief een netwerk met onfrisse bedoelingen. Weg dus met die lijst! 
PS (26 mei, 21u00): Er is nog een andere reden waarom een lijst als deze niet in de openbaarheid mag worden gebracht. Dit schendt de privacy van de betrokkenen. Daarbij is het van ondergeschikt belang of het nu om vrijmetselaars gaat, om leden van de plaatselijke zwemclub of om de vaste klanten van de Tropical op de steenweg. Als ik lid van een van bovengenoemde verenigingen zou zijn, beslis ik wel zelf of ik dat wereldkundig maak of niet. Dat moet iemand anders niet voor mij beslissen, anders wordt het grondwettelijk recht op vereniging aangetast. Ik stel voor dat we, bij wijze van oefening, eens een lijst op wikipedia zouden publiceren met alle (echte en vermeende) Vlaams Belangmilitanten erop, en dan maar afwachten hoelang het zou duren alvorens een hele rits van advocaten op onze nek zou zitten, zelfs al zouden we dat doen onder het mom van "we doen er toch niets mis mee". Eens horen wat 4FM-actueel daar morgenochtend over te vertellen heeft.




Update 11 juni 2008:
De bewuste pagina op wikipedia is vervangen door een wat "neutraler" overzicht. Dit keer staan er alleen maar maçons op die al lang in het Eeuwig Oosten verblijven (en door de doorsnee-wikipediasurfer waarschijnlijk al lang vergeten zijn...).